Vezels in de werkatmosfeer

De lucht in de werkomgeving kan verschillende soorten vezels bevatten. We onderscheiden man made vezels, zoals steenwol- en glaswolvezels en de hoge temperatuur isolatievezels, waaronder keramische vezels. En vezels met natuurlijke herkomst zoals het bekende en beruchte asbest.

De afgelopen jaren zijn de gevaren van verschillende vezelsoorten opnieuw geëvalueerd door onder andere de Europese Scientific Committee on Occupational Exposure Limits (SCOEL) en de Gezondheidsraad (GR). Caesar Consult heeft de huidige stand der kennis rondom de gevaren en risico’s van vezels in de werkatmosfeer op een rij gezet. De highlights van dit onderzoek zijn gepresenteerd tijdens het jaarlijkse symposium van de Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne (NVvA) in april 2014. Momenteel wordt hard gewerkt aan een manuscript dat ter publicatie zal worden aangeboden aan het Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschappen (TtA).

In 2010 adviseerde de Gezondheidsraad om de grenswaarden van asbest te verlagen naar 0,002 vezels/cm3 en 0,00042 vezels /cm3 voor respectievelijk wit en blauwe/bruine asbest. De huidige grenswaarde bedraagt momenteel voor alle typen asbest nog 0,01 vezels/cm3. Ten gevolge van deze verlaging zullen de huidige richtlijnen en voorschriften in de asbestsanering aanzienlijk moeten worden aangescherpt.
Een stuk minder streng is de in 2012 gepresenteerde advieswaarde van SCOEL voor vezels die geen kanker kunnen veroorzaken, zoals glaswol, steenwol, en de hoge temperatuur isolatievezels van het type Alkaline Earth Silicaat Wol (AES) en Poly-Crystalline Wol (PCW). Het kritische effect van deze vezels is een ontstekingsreactie in de longen. De voorgestelde grenswaarde bedraagt 1 vezel/cm3.
De hoge temperatuur isolatievezel van het type Aluminium Silicaat Wol (ASW), ook wel bekend als keramische vezel, worden beschouwd als verdacht carcinogeen op basis van dierexperimenten. Het onderliggende mechanisme is volgens zowel de Gezondheidsraad als SCOEL indirect waardoor het een veilige drempelwaarde kent. SCOEL adviseert voor dit type vezel een grenswaarde van 0,3 vezels/cm3.

Vezels

Wanneer de grenswaarden van deze vezelsoorten worden vergeleken is de verhouding van de schadelijkheid van de verschillende typen vezels als volgt: (glaswol, steenwol, AES en PCW) : (ASW) : (wit asbest) : (bruin en blauw asbest), is als 1 : 3 : 500 : 2380.

Hoe staat het met de blootstelling en daarmee de risico’s voor werknemers? Zorgwekkende blootstelling aan vezels treedt met name op bij de verwijdering van oud isolatiemateriaal, of in het geval van glaswol en steenwol, bij het aanbrengen van losse isolatievezels. De gezondheidsrisico’s zijn laag voor gebruikers van geïsoleerde objecten of installaties. En eveneens laag voor werknemers die isolatiemateriaal, in de vorm van platen, matten of blokken, aanbrengen. Bij het aanbrengen van losse isolatievezels is het risico verhoogd en is het raadzaam adembescherming te gebruiken. Dit geldt ook voor de verwijdering van oude isolatiematerialen, ongeacht de vezelsoort. De risico’s bij asbestsanering zijn hoog en vereisen een zeer streng beheersregiem.

De handout van de presentatie zoals gegeven op het NVvA-symposium 2014 kan worden gedownload vanaf onze website.