Vertrouwen op modellen: oogjes dicht, snaveltjes toe?

Voor het beoordelen van blootstelling en gezondheidsrisico’s van gevaarlijke stoffen zijn er in deze tijden modellen, tools en apps te over. Inmiddels worden deze modellen op grote schaal toegepast. Hoe goed deze modellen de blootstelling en/of gezondheidsrisico’s schatten is echter nog niet goed uitgezocht. Ook kennis over onzekerheden rondom de modelschattingen is beperkt.

Europese studie naar veel gebruikte schattingsmodellen van startvertrouwen_op_modellen

 In het kader van REACH is de afgelopen jaren bij het opstellen van stoffendossiers veelvuldige gebruik gemaakt van (schattings)modellen zoals ECETOC-tra en Stoffenmanager. Over het algemeen wordt aangenomen dat deze modellen overwegend conservatief zijn, ofwel aan de veilige kant zitten doordat ze de neiging hebben tot overschatting van de blootstelling. Momenteel wordt in Europa gewerkt aan een studie waarin de veelgebruikte TIER 1 modellen binnen REACH (waaronder ECETOC-tra, en Stoffenmanager) met elkaar worden vergeleken. Er wordt onder andere gekeken naar de determinanten die in elk van de modellen worden gebruikt, het toepassingsgebied, de functionaliteit en de gebruiksvriendelijkheid. Of het onderzoek daarnaast inzicht verschaft in hoe goed deze modellen de blootstelling inschatten (zogenaamde validatie)  is afwachten. Hiervoor zijn de onderzoekers afhankelijk van anderen voor het aanleveren van bruikbare resultaten van werkplekmetingen. Caesar Consult draagt haar steentje bij aan dit onderzoek en volgt de ontwikkelingen op de voet.

Het belang van onzekerheidsanalyse

Om meer vertrouwen in modellen te krijgen, is het van belang om onzekerheden in kaart te brengen: Wanneer kleun je mis? Hoe ver zit je er dan naast? En welke gevolgen kan dat hebben? Dit soort informatie kun je uit een goede onzekerheidsanalyse halen.

Een voorbeeld: De meeste modellen geven alleen puntwaarden als uitkomst. Dat is op zichzelf al raar. Immers processen die een rol spelen bij blootstelling zijn vaak variabel (zoals bijvoorbeeld blijkt uit de spreiding binnen en tussen personen) en/of onzeker (bijvoorbeeld de werkelijk behaalde beschermingsfactor van een adembeschermingsmiddel). De voorspelling van een model dat de blootstelling schat is dus per definitie variabel en dus geen vaste puntwaarde.

Met puntwaarden werken is sowieso riskant: ga je uit van gemiddelde omstandigheden dan is er een aanzienlijke kans dat je model de situatie op een slechte dag onderschat. Kies je telkens voor ‘worst case’ waarden, dan heb je waarschijnlijk een stevige overschatting van de werkelijkheid. Als je dit ‘stapelt’ door voor elke modelvariabele een ‘worst case’ waarde te nemen, dan is het einde zoek. Dit kan aanzienlijk beter en slimmer. Modelvoorspellingen worden aanzienlijk beter en realistischer door rekening te houden met variabiliteit en onzekerheid van modelvariabelen en een benadering te volgen op basis van waarschijnlijkheid (probabiliteit). Een degelijke onzekerheidsanalyse  biedt ook meteen aanknopingspunten voor modeloptimalisatie omdat je ziet welke factoren leiden tot onzekerheden en ook hoe groot deze zijn.

Onderzoeksprogramma van Caesar Consult en de Radboud Universiteit

Caesar Consult werkt samen met de Radboud Universiteit aan de ontwikkeling van nieuwe technieken en methodes voor onzekerheidsanalyse (o.a. nested Monte Carlo simulatie) die een belangrijke rol kunnen spelen bij het beoordelen van blootstelling en risico van gevaarlijke stoffen binnen de vakgebieden arbeidshygiëne en arbeidstoxicologie. Deze samenwerking begint zijn vruchten af te werpen. In juli 2012 heeft  Daan Huizer van Caesar Consult  op de X2012 conferentie in Edinburgh een presentatie gegeven over hoe je een dergelijke onzekerheidsanalyse kunt toepassen op een PBPK model. Inmiddels zijn de eerste resultaten van zijn onderzoek gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift.

Een onzekerheidsanalyse is op ieder denkbaar model en niveau mogelijk. Neem contact met ons op om eens van gedachten te wisselen over de mogelijkheden om dit soort kennis concreet in te zetten binnen uw bedrijf of organisatie.

Neem ook eens een kijkje in onze toolbox, maar gebruik de gereedschappen natuurlijk op een verantwoorde wijze!

TrefwoordenModellen en formats, Workshop Meer met Meetdata, Project Research

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *